Odnalazłem ją w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, wziąłem w ręce   i nie mogłem nacieszyć się jej widokiem. Historia Bożkowa, Święcka             i Czerwieńczyc zamknięta w jednej księdze. Cacko, perełka – to jedno         z licznych określeń, które przyszły mi na myśl, gdy ją trzymałem.              W tej księdze, o wymiarach 20 na 25 cm, zapisane są wszystkie najstarsze akta prawne dotyczące tych trzech miejscowości. Kilka set stron dokumentów spisanych nie na papierze ale na pergaminie zostały spięte   i zszyte w jedną całość. Księga została obłożona solidną białą skórą.            W księdze możemy znaleźć kopie najstarszych zapisków z XIV i XV wieku w tym niemiecką nazwę Bożkowa z 1414 r., którą wówczas nazywano Eckeharddisdorf.

Pomimo, że Bożków występuję w źródłach pisanych już w XIV wieku,          to osada ta jest znacznie starsza. Znaleziska archeologiczne tutaj odnalezione świadczą, że osada powstała już w okresie neolitycznym. Obok Kłodzka jest to punkt ziemi kłodzkiej, w którym ciągłość osadnicza jest najpoważniej udokumentowana. Stało się to dzięki rodzinie Magnisów, która zamieszkiwała te ziemie od 1780 roku kiedy to Anton Aleksander von Magnis odziedziczył majątek Gotzenów. Od tego czasu rodzina kolekcjonowała takie „archeologiczne pamiątki”. Ich odnalezienie nie było owocem systematycznej pracy archeologów ale następstwem przypadkowych odkryć właściciela. Odkrycia nie mają pełnej dokumentacji archeologicznej ale i tak dzięki tym przedmiotom możemy zaliczyć Bożków do nielicznych miejscowości, w którym zachowała się ciągłość osadnicza przez różne epoki.

Wśród tych pamiątek archeologicznych najstarszym zabytkiem jest kamienna motyka o długości 28 cm z otworem na trzonek. Prawdopodobnie była używana do uprawy ziemi, być może jako rodzaj lemiesza. Była wykonana z piaskowca. Ten przedmiot musiały pozostawić ludy z epoki neolitu. Podobnie z tego samego czasu pochodzi niewielki, mocno zwietrzały toporek kamienny o asymetrycznym kształcie.                  Został on wykonany z jasnoszarego piaskowca. Ten archeologiczny przedmiot musiały pozostawić tu ludy tzw. młodszych kultur nuddunajskich.

Epokę brązu reprezentuje brązowa szpila i cmentarzysko całopalne,  gdzie znaleziono naczynia gliniane, które pasują do siebie pod względem wyglądu i surowca, gdyż zostały zrobione z tego samego materiału.  Wśród nich jest urna o wysokości 28 cm zdobiona sześcioma dużymi wypustkami i wgłębionymi rowkami, amforka o wysokości 12 cm                 z dwoma małymi wypustkami i dzbanek z uchwytem o tej samej wysokości. Te dwa ostanie zdobione pionowymi rowkami. Urna wypełniona była skremowanymi i rozczłonkowanymi szczątkami ludzkimi. Pozostawiły je ludy zaliczone do kultury łużyckiej z wczesnej epoki brązu. Obok tego miejsca pochówku odnaleziono dwa proste pierścienie na palce w kształcie wstążki. Z tego samego okresu w zbiorach hrabiego         von Magnis odnaleźć można mały kamienny toporek oraz naczynia gliniane bez szyjki z okresu halsztackiego, z którego zachowała się tylko dolna część o wysokości 15,5 cm. Było to niedekorowane naczynie.

Czasy celtyckie również na ziemi bożkowskiej pozostawiły swoje ślady.        Są to trzy bransolety z brązu z okresu latańskiego (IV – III. w. p.n.e).           Dwie z tych bransolet posiada zgrubiałe końce i tworzą parę. Są one          w kształcie wstęgi, gładkie wewnątrz i poprzecznie prążkowane                  na zewnątrz. Trzeci jest połamany na trzy części, z których brakuje              tej środkowej, jest okrągły w przekroju i jest złożony z 11 wypustek. Pochodziły one z grobu kobiecego.

Wpływy rzymskie to pierwsze znaleziska archeologiczne z żelaza. Odnaleziono tu dwa groty wykonane przez przedstawicieli kultury przeworskiej. Są to elementy wyposażenia grobu wojownika z I wieku n.e. Odnośnie do pierwszego z wymienionych zabytków można stwierdzić,    że reprezentuje on grot oszczepu o długości 16,5cm.                                 Drugi charakteryzujący się krótką tulejką i szerokim ostrzem o kształcie wierzby, jest to grot włóczni o długości 13,5cm. Mamy tu do czynienia         z jedynym dotychczas zarejestrowanym grobem kultury przeworskiej       z terenu Kotliny Kłodzkiej.

Średniowiecze to znalezione przed 1910 r. jajowate naczynie gliniane        z rozłożonym uchwytem, natomiast późnośredniowieczne reprezentuje duży żelazny miecz.

Takie bogactwo znalezisk archeologicznych z jednego regionu jest czymś wyjątkowym, który świadczy że obszar ten jest postrzegany nie tylko         jako tranzytowy ale również teren z walorami osadniczymi i zachęcający do stałego osadnictwa z dobrymi ziemiami. Do 1945 roku te perełki archeologiczne były przechowywane w prywatnym muzeum regionalnym na wieży pałacowej w Bożkowie.

„Bo każdy dzień jest częścią Historii!”

Krzysztof Kręgielewski

P.S. Artykuł został przedrukowany z mojej strony

na Facebooku - "Eckersdorf - Ciekawostki historyczne Bożkowa i okolic."