Pocztówka z Lager 98

         Zdarzyło Ci się coś podobnego? Wybrałem się na “giełdę staroci”. Na jednym ze stolików oprócz starych butelek poniemieckich z naszego regionu znalazłem kilka kartonów ze starymi pocztówkami. Uwielbiam je przeglądać. Każda z tych pocztówek ma w sobie coś co przypomina tamte czasy i nie chodzi tu o stronę z pejzażem, choć są bardzo cenne historycznie, ale stronę adresowa,               na której zamieszczony jest urywek czyjegoś życia. Urywek ten zatrzymany jest na niewielkim kartce papieru na setki lat.                  Kolejna paczka pocztówek, a w moich dłoniach pojawia się pocztówka, przedstawiająca okolice elektrowni w Ścinawce Średniej.  Niby nic szczególnego, nawet sprzedawca powiedział że widział taki pejzaż już setki razy, ale dla mnie była ta pocztówka czymś wyjątkowym. Okaz, cacko – to tylko niektóre z część określeń, które przychodziły mi wówczas na myśl.

Pocztówka przedstawiająca okolice elektrowni w Ścinawce Średniej. W prawym górnym rogu zaznaczono dobra jezuitów,

w których podczas II wojny światowej utworzono obóz U 98 dla Luksemburczyków.

Na stronie adresowej nad adresem znaczek, na którym widnieje stempel z datą 8.6.43. Po lewej stronie część korespondencyjna,    w której nadawca dziękuje za wysłaną paczkę żywnościową. Nie było by na tej stronie adresowej nic szczególnego, gdyby nie jeden ważny szczegół. Na środku kartki widniał niebieski napis pieczątki “ Volksdeutche Mittelsteine Umsiedlungslager 98 Mittelsteine     N-Schles.” Napis ten doprowadził do szybszego bicia serca. Kartka została wysłana do Lorchen Heiter, mieszkańca okupowanego przez Niemców Luksemburga. Nadawcą tej pocztówki był Reiches Lerchen.

Na stronie adresowej pocztówki widoczny stempel "Umsiedlungslager 98 Mittelsteine” ( z niem. Obóz Przesiedleńczy nr 98 Ścinawka Średnia).

Co robił Reiches Lerchen w Mittelsteine (dziś Ścinawka Średnia)?  Cofnijmy się w czasie do pierwszej połowy lat 40-tych XX wieku, kiedy w Europie na dobre rozpętała się największa i najkrwawsza wojna w dziejach. 10 maja 1940 roku do Wielkiego Księstwa Luksemburg wkroczyły wojska hitlerowskie. Od tamtego czasu Księstwo zostało włączone do III Rzeszy, a ludność tam mieszkająca została poddana procesowi germanizacji. Osoby, którzy sprzeciwiali się temu procesowi, zostały deportowane do obozów pracy. Obozy te były rozmieszczone na terenie całej Europy, m.in. na terenie Dolnego Śląska. Tylko w samym powiecie kłodzkim istniały trzy takie placówki: w Bardzie, Wolanach i w Ścinawce Średniej.

Budynek w Ścinawce Średniej, w którym podczas wojny znajdował się Obóz Przesiedleńczy nr 98 Ścinawka Średnia.

Zdjęcie ze strony publicznej. 

To właśnie do Ścinawki Średniej, 19 kwietnia 1943 przybył pierwszy transport obywateli Luksemburga, wśród których był prawdopodobnie nasz nadawca - Reiches Lerchen. Od kwietnia do lipca odbyło się w sumie 9 transportów, w sumie 441 obywateli.

Obywatele z Luksemburga przed budynkiem jezuitów, w którym podczas II wojny światowej znajdował się Obóz Przesiedleńczy nr 98 Ścinawka Średnia. Zdjęcie ze strony publicznej. 

Mężczyźni mieli pracować w elektrowni, w tartakach i w cegielni, a kobiety oraz dzieci u bauerów przy pracach polowych zaś jesienią kierowano do prac gospodarstwach domowych. Warto tutaj wspomnieć, że w 1944 r. z obozu U 94 w Wolanach (pow. kłodzki) wielu Luksemburczyków wychodziło wcześnie rano w poniedziałek do fabryki Albert C. Patin by wracać w piątek wieczorem do obozu.

Mapa przedstawiająca Obóz Przesiedleńczy nr 98 Ścinawka Średnia.

                         W celu osiedlenia tak dużej liczby obywateli Luksemburga potrzebny był duży obiekt. Taki był w posiadaniu jezuitów zamieszkujących w Ścinawce Średniej. W 1941 roku Gestapo skonfiskowało posiadłości Jezuitów i oddało do dyspozycji SS. Nowicjat został rozwiązany. Na terenie obiektu ustanowiony został “Umsiedlungslager 98 Mittelsteine” ( z niem. Obóz Przesiedleńczy nr 98 Ścinawka Średnia). Dostępne są informacje w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, że zaraz po skonfiskowaniu budynku skierowano tu Słowian. Nie do końca jest znana data utworzenia Umsieddlungslager 98. W aktach można znaleźć rozliczenie umowy dzierżawy zajęcia budynków przez U 98. Okres ten dotyczy od 16 marca 1942 roku do 31 marca 1944r roku. Zaskakująca jest ostatnia data, ponieważ 6 grudniu 1943 roku Lager U 98 rozwiązano.

Mapa Ścinawki Średniej, na której zaznaczono obóz dla obywateli z Luksemburga oraz zakład Albert C. Patin.