30-ty Górniczy Batalion Pracy.

Powoli już zapominamy o noworudzkich kopalniach. Nie pamiętamy też o tym, że zaraz po zakończeniu II wojny światowej pracowali w nich osoby, które często nie nadając się do bycia górnikiem. Znaleźli się w kopalniach w ramach służby wojskowej. Czekała tam dla nich niewolnicza praca pod nadzorem wojsk radzieckich.

Powojenna Polska odbudowuje się. Węgiel kamienny staje się surowcem strategicznym, który potrzebny jest do realizacji zadań gospodarczych. Polska po zakończeniu wojny podpisała niekorzystną dla niej umowę gospodarczą 16 sierpnia 1945 roku. Zakładała ona dostarczenie do ZSRR 6 milionów ton tego surowa w cenie 1$ ( 1 dolara) za tonę. Potrzeby wywiązania się z umowy węglowej nakazały na zwiększenie wydobycia tego surowca mimo braku technicznych środków. Odczuwano brak ludzi.

W tym celu po zakończeniu wojny władze Dolnośląskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego nakazały przeprowadzenie ekspertyz, które miały zdecydować o przyszłości kopalni. Wynik ekspertyzy dla zalanej kopalni Wacław w Ludwikowicach Kłodzkich wypadł negatywnie. Według ekspertyzy kopalnia miała zbyt duży procent zawartości dwutlenku węgla w złożach. Kopalnia była jedną z najbardziej niebezpiecznych kopalń w Europie.

Zdjęcie przedstawiające elementy zabudowy kopalni wraz z elektrownią w Ludwikowicach Kłodzkich.

Potrzeby jednak na węgiel sprawiły, że 1 sierpnia 1953 roku Komenda Główna Powszechnej Organizacji SP wydała rozkaz o przeniesieniu 30 Batalionu Pracy z miejscowości Kamiennej Góry do Ludwikowic Kłodzkich(rozkaz ZO 0222/O z 13.06.1953 r.) Oficerowie zostali ulokowani w budynku numer 29 , zaś żołnierze w budynku zwanym potocznie przez mieszkańców „w starym internacie” na ulicy Fabrycznej.

Do Górniczych Batalionów Pracy kierowano zwane obce klasowo elementy nowego ustroju. Głównie trafiali do nich synowie zamożniejszych rolników tzw. Kułaków, rzemieślników czy inteligencji, trafiali tam również krewni osób, których rodziny osiadły się na Zachodzie oraz uczestników Powstania Warszawskiego. Wielu z nich nie znało wcześniej zasad pracy w kopalni. Za odmowę fedrowania był sąd wojskowy. Mieli oni wykazać poprzez swoją pracę przynależność do nowego ustroju. Poborowych nie informowano wcześniej, do jakiego batalionu zostanie przydzielony. Głównie byli to żołnierze pochodzenia śląskiego, kaszubskiego oraz mazurskiego.

Górnicy pracujący w sztolni Wacław w Ludwikowicach Kłodzkich w latach sześćdziesiątych XX wieku

Płaca była znacząco niższa od otrzymywanej przez zwykłych górników. Bataliony były samowystarczalne, tzn. utrzymywały się z przymusowej pracy żołnierzy, będących tanią siłą roboczą. Żołnierzom potrącano woluntarystycznie wyliczone koszty wyżywienia, umundurowania, zakwaterowania, na wynagrodzenia kadry oraz opiekę medyczną. Jeżeli żołnierz nie zarobił wymaganej sumy przeznaczonej na jego utrzymanie, to władze wojskowe pokrywały to z poborów następnych miesięcy. Żołnierz otrzymywał wtedy najczęściej pasek z wynagrodzenia na czerwono. Na ogół wynagrodzenia za dwa lub więcej lat katorżniczej pracy nie wystarczały na podstawowe wydatki po wyjściu do cywila.

Ponad 700 żołnierzy z 30 Batalionu Pracy pracowało w kopalni Bolesław w Przygórzu. Pozostała część, stacjonujących w Ludwikowicach żołnierzy, miała na zadanie odwodnić i uruchomić sztolnię Wacław zalaną podczas II wojny światowej. W miesiącu czerwcu 1955 roku uruchomiono tą sztolnie.

Fragment zdjęcia lotniczego wykonanego w 1959 roku przedstawiający część ulicy Fabrycznej w Ludwikowicach Kłodzkich. 

Zdjęcie pochodzi ze zbiorów Centralnego Archiwum Wojskowego WBH.