Kössler Friedrich i reżym narodowosocjalistyczny w latach 40-tych ubiegłego wieku

 

 Grupą, którą szczególnie nienawidził reżym narodowosocjalistyczny w Niemczech na początku XX wiek, to Żydzi. Podobnie jak w całych Niemczech także i w powiat kłodzki stał się miejscem antyżydowskiej propagandy i akcji zmierzającej do izolacji, a w końcu likwidacji tej grupy obywateli. Żydzi w powiecie stanowili znikomą część mieszkańców. Według danych spisu powszechnego w 1925 r. na tym terenie żyło 350 osób wyznania Judaizmu. Głównym źródłem utrzymania tej grupy osób był handel, praca urzędnicza, adwokacka jak też medycyna. Przez pierwsze lata NSDAP życie tej grupy osób w Kotlinie Kłodzkiej był jeszcze znośne mimo,  że pojawiały się już propagandowe informacje prasowe o “żydowskim niebezpieczeństwie (gazeta Grenzwacht)”. W listopadzie 1937r. wprowadzono ograniczenia w swobodzie poruszania się. Część ich w tym czasie wyjechało z Niemiec, lecz nie wszyscy. Bezpośrednim atakiem była „ Kryształowa Noc”(określenie użyte od szkła rozbitych witryn sklepowych należących do Żydów) w nocy 9 na 10 listopada 1938 r. Od tamtej pory mieli być nie tylko publicznie naznaczeni, ale też izolowani od innych grup społecznych. W 1941 r. wprowadzono nakaz noszenia żółtych gwiazd Dawida na odzieży. Zaczęła się również deportacja tych ludzi do obozów koncentracyjnych – czyli do miejsc ich  zagłady.

Jeden z placów w centrum Ścinawki Średniej ze sklepikami.

 

   Obóz koncentracyjny w Oświęcimiu to jedna z największych europejskich nekropolii i jedna z… najczęściej odwiedzanych tragicznych pamiątek po II wojnie światowej. Historia KL Auschwitz to zdumiewająca opowieść - o bestialstwie, eksterminacji, ale i męczeństwie i bohaterstwie więźniów. Już pod koniec 1939 roku powstały pierwsze plany budowy obozu koncentracyjnego na terenie Oświęcimia, gdzie znajdowały się wcześniej koszary Wehrmachtu. 25 stycznia 1940 roku urzędnicy Urzędu Wyższego Dowódcy SS i Policji we Wrocławiu zatwierdzili plan budowy obozu.

  Do 1 marca 1941 roku w Auschwitz osadzono 10 900 więźniów licząc na eksploatację więźniów w charakterze niewolniczej siły roboczej. W konsekwencji także kompleks obozowy Auschwitz-Birkenau miał stać się miejscem kaźni wielomilionowej rzeszy ludzi. Zbudowano tutaj cztery krematoria, których zadaniem była likwidacja ciał zamordowanych więźniów. Eksterminację uwydatniało wykorzystanie komór gazowych rozlokowanych przy każdym krematorium.  Wśród wielu przyczyn, które powodowały śmierć więźniów obozu Auschwitz, na pierwszym miejscu należy wymienić wszelkiego rodzaju choroby, często powodowane , warunkami obozowego życia, oraz niedobór pożywienia , który był niezbędny do przeżycia. Głód wynikał z wyjątkowo małych racji żywnościowych. Prawdziwą plagę wśród więźniów stanowiły również ciężkie choroby zakaźne. Dodatkowym sposobem wycieńczania więźniów było zmuszanie ich do niezwykle ciężkiej pracy, co powodowało ogromne zmęczenie organizmu. W połączeniu z szykanami i psychicznym znęcaniem się prowadziło to do szybkiego zwiększenia liczby zgonów wśród pracujących.

Kossler Friedrich- mieszkaniec Ścinawki Średniej, który zmarł w obozie koncentracyjnym Auschwitz w 1942r.

Zdjęcie ze strony publicznej. 

 

    Rządy nazistów w Niemczech na terenie Ścinawki Średniej były dotkliwe dla jej mieszkańców już przed wojną, ale po jej wybuchu znacznie się powiększyły. Było to za sprawą dość aktywnie działającej tu placówce Gestapo, czyli niemieckiej policji politycznej. W szczególny sposób upatrzyli sobie nowicjat jezuicki i osoby związane z życiem religijnym tej miejscowości. W 1940 r większość posiadłości zakonu została zarekwirowana. Umieszczono tu rodzin pochodzenia niemieckiego - “Obóz dla Volksdeutschów nr 98”

Również rodziny z obozu dla Volksdeutschów są prześladowani. Wysłanie telegramu bez stempla pocztowego obozu grozi aresztem 7 dniowym.

   Nie tylko nowicjat w Ścinawce Średniej odczuł uroki działającej tu jednostki Gestapo. Odczuli też go zwykli mieszkańcy jak na przykład Kössler Friedrich urodzony 25 czerwca 1912r. Był on pochodzenia żydowskiego i to spowodowało, że został wywieziony do obozu Auschwitz 12 listopada 1941 r. mając 29 lat. Dostał numer obozowy 22581. W obozie przeżył prawie 15 tygodni, zmarł 8 marca 1942 r.

UWAGA

Macie w domu stare zdjęcia, na których w tle widać kawałek Bożkowa lub jego okolic? Może fragment domu, którego już nie ma?  Zdjęcie ogródka przydomowego, gdzie rosło drzewo, które zostało  wycięte dawno temu? A może dziadka w kapeluszu, babcię na ławce albo dzieci biegające przy pomniku? Dla Was to może zwykła, niepotrzebna już fotografia, a dla mnie to już  bezcenny okruch historii.  

Jeśli przechowujecie podobne zdjęcia albo inne przedmioty, gdzieś chowane na  stryszkach czy szafach  dajcie znać. Zbieram okruchy tej naszej przeszłości jak rozsypane puzzle, z których próbuję ułożyć obraz Bożkowa i jego okolic sprzed lat.

Świat bardzo szybko opróżnia się z opowieści jak i ludzi. Odchodzą one po cichu, bez śladu. Razem z nimi znika to, czego nie zdążyliśmy zapytać, zanotować, usłyszeć. Dlatego każde zdjęcie, każdy szczegół i każda rozmowa mają dziś ogromne znaczenie.

 

Jeśli w Waszych szufladach leżą fragmenty starego Bożkowa lub jego okolic dajcie znać. Przyjadę żeby zachować to co jeszcze nie zniknęło. A przy okazji możecie w ten sposób mnie poznać, pogadać, podzielić się historią, posłuchać i powspominać.